هنرهای رزمی چینی که با نام های کونگ فو یا ووشو نیز شناخته می شوند، طیف گسترده ای از سبک ها و شیوه های مبارزه را در بر می گیرند که طی قرن های متمادی در سرزمین چین توسعه یافته اند. هرچند این دو نام تفاوت های اساسی با یکدیگر دارند اما گاها به جای هنرهای رزمی چینی یا Chinese Martial Arts استفاده می شوند. Chinese Martial Arts نه تنها بر مهارت های رزمی تمرکز دارند، بلکه بر آمادگی جسمانی، نظام مندی ذهن و آموزه های فلسفی نیز تأکید دارند.
پیشینه تاریخی هنرهای رزمی چینی
متون باقی مانده از دوره مربوط به سلسله ژو (Zhou Dynasty) که از مهمترین دوره های تاریخ چین است، خاستگاه هنرهای رزمی چینی را به چین باستان نسبت می دهند. سربازان سلسله ژو تحت آموزش های نظامی، شیوه های شکار و دفاع شخصی بودند.
بسیاری از سبک های هنرهای رزمی چینی تحت تأثیر فلسفه های چینی مانند کنفوسیوس، تائوئیسم و بودیسم بوده اند. این فلسفه ها بر هماهنگی اعضای بدن، حفظ تعادل و تزکیه نفس تاکید دارند.
در طول تاریخ، هنرهای رزمی به دلیل تبادلات فرهنگی، جنگ ها و ایجاد مکاتب و سبک های مختلف تکامل یافته اند. تأسیس معبد شائولین در قرن پنجم اغلب به عنوان نقطه عطف مهمی برای توسعه هنرهای رزمی یاد می شود، زیرا این معبد مرکز تجمع راهبانی بود که تمرینات بدنی و مدیتیشن انجام می دادند. از گذشته اعتقاد بر این بود که راهبان برای دفاع از خود در مقابل راهزنان و همچنین محافظت از معبد، سبک منحصر به فردی از هنرهای رزمی را توسعه داده اند. به این خاطر معبد جایگاهی برای ادغام هنرهای رزمی و جنبه های معنوی انسان گردید که در نتیجه الگویی برای ایجاد تغییرات در هنرهای رزمی و ایجاد سبک های جدید در آن ها شد. معبد شائولین با جذب راهبان و شاگردان از سراسر سرزمین و آموزش هنرهای رزمی جدید به آنها توانست دانش خود را بسیار گسترش داده و حتی به خارج از سرزمین چین نیز برساند.
سبک های هنرهای رزمی چینی
هنرهای رزمی چینی را می توان به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم کرد: خارجی (Wai Jia) و داخلی (Nei Jia).
سبک های خارجی:
این سبک بر قدرت بدنی، سرعت و تکنیک ها تاکید دارد.
Shaolin Kung Fu: از معبد شائولین سرچشمه می گیرد و بر قدرت بدنی، سرعت و حرکات آکروباتیک تاکید دارد.
Wing Chun: یک سبک مبارزه از فاصله نزدیک که به خاطر ضربات سریع و تکنیک های کارآمدش معروف است. شامل مشت های سریع و تکنیک های به دام انداختن می باشد.
Hung Gar: سبکی است که با ضربات قوی و قدرتمند شناخته می شود که از هنرهای رزمی جنوب چین می باشد.
Choy Li Fut: این سبک ادغامی است از حرکات دایره ای پاها و ضربات از راه دور که با تکنیک های گسترده و حرکات پای قوی شناخته می شود.
سبک های داخلی:
این سبک بر انرژی درونی (Qi)، آرامش و حرکات آرام تمرکز دارد.
Tai Chi Chuan : تای چی به حرکات آهسته و روان خود معروف است که بر آرامش، تعادل و تکنیک های تنفس تاکید دارد که اغلب برای سلامتی و مدیتیشن انجام میگیرد. به نوعی مدیتیشن متحرک می باشد.
Bagua Zhang : سبکی که بر حرکات دایره‌ای و حرکت پا تمرکز می‌کند که اغلب در الگوی راه رفتن تمرین می‌شود.
Xing Yi Quan : بر تکنیک های تهاجمی تأکید دارد و بر اصول عناصر پنجگانه (چوب، آتش، خاک، فلز، آب) استوار است.
دسته بندی های دیگری نیز برای هنرهای رزمی چینی وجود دارند که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد.
هنرهای سنتی با سلاح:
بسیاری از هنرهای رزمی چینی با استفاده از سلاح صورت می گیرند که در مقابل حریف دست خالی مبارزه می کند.
Dao (شمشیر پهن): شامل تکنیک هایی به وسیله شمشیر تک لبه می باشد که تاکید آن بر ضربه برای بریدن است.
Jian (شمشیر صاف): شامل تکنیک هایی با شمشیر دو لبه که تاکید آن بر دقت و حرکات روان می باشد.
Staff (تفنگ): وسیله ایست که در بسیاری از سبک ها مورد استفاده قرار می گیرد که بر قدرت اصابت و دقت در نشانه گیری هدف تاکید دارد.
Qiang (نیزه): یکی از کاربردی ترین سلاح ها در هنرهای رزمی چینی نیزه می باشد که تکنیک های آن شامل حرکاتی با طیف حرکتی وسیع و ضربه های محکم می باشد.
سبک های منطقه ای:
سبک های منطقه ای برخی هنرهای رزمی چینی هستند که در بخشی از جامعه یا منطقه ای به خصوص یا برخی استان ها توسعه یافته اند.
Bajiquan: سبکی است که با قدرت زیاد انجام می شود و تکنیک آن مبارزه از فاصله نزدیک و ضربات شانه می باشد.
Shuai Jiao: سبکی است که در آن مفاصل حریف را قفل کرده و او را با شتاب به زمین پرتاب می کند.
Mantis Boxing: این سبک با الهام از حرکات حشره آخوندک نمازگزار نام گذاری شده است که علت آن حرکات سریع پا ها می باشد.
ووشوی مدرن:
به نوعی همان هنرهای رزمی چینی سنتی است که برای مسابقات، اندکی تغییر یافته و استاندارد شده اند.
Taolo: شامل حرکاتی از پیش برنامه ریزی شده جهت اهداف نمایشی.
Sanda: ورزشی مدرن که شامل تکنیک های ضربه زدن و مبارزه با حریف می باشد.
گسترش هنرهای رزمی چینی در جهان
در سال های اخیر، هنرهای رزمی چینی از طریق فیلم ها، مسابقات و تبادلات فرهنگی محبوبیت جهانی پیدا کرده اند. هنرهای رزمی چینی نشان دهنده فرهنگ غنی گذشتگان هستند که مهارت های فیزیکی را با فلسفه ای عمیق ترکیب می کنند؛ چه به عنوان یک ورزش و چه به عنوان یک روش زندگی، الهام بخش علاقمندان آن ها در سراسر جهان می باشند.
محبوبیت بالای هنرهای رزمی به دلایل مختلفی از جمله آمادگی جسمانی بالا، دفاع شخصی و رشد معنوی و روحانی فرد می باشد. در ادامه برخی علل محبوبیت هنرهای رزمی چینی در جهان را بررسی میکنیم.
میراث فرهنگی ناملموس: به فرایندهای فرهنگی گفته می شود که از نسل های پیشین باقی مانده‌اند. هنرهای رزمی چینی که یادگاری از گذشتگان سرزمین چین به حساب می آیند عمیقا در تاریخ و فلسفه چین ریشه دارند. آن ها نه تنها بر جسم بلکه بر روح و روان انسان نیز تاثیر می گذارند. به همین علت پزشکان و علاقمندان در سراسر جهان به این میراث فرهنگی جذب شده اند.
نفوذ رسانه ها: محبوبیت جهانی هنرهای رزمی چینی به طور قابل توجهی توسط سینما و تلویزیون تقویت شده است. فیلم های نمادین که اسطوره های هنرهای رزمی مانند بروس لی، جکی چان و جت لی را به نمایش می گذارند، مخاطبان را مجذوب خود کرده اند. در سینما و تلویزیون زیبایی و اثربخشی هنرهای رزمی به خوبی به تصویر کشیده شده است.
سبک های متنوع: همانطور که پیش تر اشاره شد سبک های بسیار متفاوت و متنوعی در هنرهای رزمی چینی وجود دارند که هر کدام تکنیک ها، فلسفه ها و روش های تمرینی مخصوص به خود را دارند. این طیف وسیع به افراد کمک می کند که با توجه به نیاز و علاقه خود سبک مورد نظرشان را انتخاب کنند.
مزایای سلامتی: با توجه به اینکه امروزه افراد بیشتری به سلامتی خود اهمیت می دهند، سبک های مختلف هنرهای رزمی در روتین تناسب اندام در سراسر جهان جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند. به عنوان مثال سبک ورزش تای چی به دلیل ارتقا سطح سلامت انسان به خصوص تاثیراتی که بر آرامش، حفظ تعادل، انعطاف پذیری و تندرستی افراد دارد ورزشی شناخته شده در همه جای جهان می باشد.
مسابقات بین المللی: با توجه به اینکه هنرهای رزمی چینی در مسابقات بین المللی برگزار می شوند این امر علاوه بر افزایش سطح استاندارد تمرینات، به ترویج ورزش ها در سراسر جهان نیز منجر شد. به عنوان مثال هر ساله مسابقات قهرمانی ووشو شرکت کنندگانی را از کشورهای مختلف جذب می کند و آنها به رقابت با یکدیگر می پردازند.
مدارس هنرهای رزمی: گسترش مدارس و آموزشگاه های هنرهای رزمی در سراسر جهان، یادگیری آن ها را آسان کرده اند. بسیاری از مدارس کلاس هایی را برای گروه های سنی مختلف و سطوح مهارتی متفاوت برگزار می نمایند.
تبادل فرهنگی: امروزه در همه جای جهان تبادلات فرهنگی صورت می پذیرد. این امر به گسترش هنرهای رزمی چینی در خارج از مرزهای سرزمین چین بسیار کمک کرده است. کارگاه ها، سمینارها، کنفرانس ها و اردو های آموزشی که توسط استادان مجرب برگزار می شوند نیز به علاقمندتر شدن افراد از کشورهای مختلف، کمک شایانی نموده اند.
شبکه های اجتماعی و پلتفرم های آنلاین: ظهور شبکه های اجتماعی و پلتفرم های آنلاین، به متخصصین هنرهای رزمی این امکان را داده که تجربیات، تکنیک ها و نکات آموزشی خود را با مخاطبان و علاقمندان بیشتری به اشتراک بگذارند. حضور این افراد در شبکه های اجتماعی منجر به ایجاد یک جامعه آنلاین فعال از علاقمندان به هنرهای رزمی شده است.
به طور کلی محبوبیت هنرهای رزمی در جهان رو به افزایش است زیرا امروزه تاثیراتی که بر جسم و ذهن و روح انسان ها دارند برای افراد بیشتری قابل درک و پذیرش می باشند.
